بازسازی تحولات جنوب غرب آسیا بر بنیاد رقابت‌های ژئوپلیتیکی ایران و ترکیه

در منطقه جنوب غرب آسیا تعارضات ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک همواره از نمود بالایی برخوردار بوده است؛ به‌گونه‌ای که این منطقه بیش از آنکه شاهد شکل‌گیری ائتلاف‌های منطقه‌ای و همگرایی باشد، حول محور چالش‌های امنیتی درون‌منطقه‌ای شکل گرفته است. در این میان ایران و ترکیه در طول تاریخ و به‌ویژه از زمان به‌رسمیت شناخته شدن مذهب شیعه توسط صفویان، وارد چالش‌های فراوانی ازجمله جنگ‌های ارضی و مرزی شدند و مسائل هویتی‌ـ‌مذهبی در دوران بعد در روابط میان طرفین تأثیر زیادی داشت. اساساً بر بنیاد درگیری‌های هویتی این پرسش مطرح می‌شود که متغیرهای ژئوپلیتیـک در آینده روابط ایران و ترکیه چه نقشی خواهند داشت؟ به‌نظر می‌رسد با توجه به تجربیات تاریخی و با لحاظ متغیرهای ژئوپلیتیـک، شاهد نوعی نوسان در روابط میان ایران و ترکیه در طیفی از رقابت‌های تنش‌آمیز خواهیم بود که به‌طور قطع خود این امر تحت تأثیر ایدئولـوژی و جریان‌های سیاسی حاکم در دو کشور خواهد بود. پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد توصیفی‌ـ‌تحلیلی به تحلیل ژئوپلیتیک روابط کنونی ایران و ترکیه بر مبنای تجربه‌های تاریخی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که کشورهای ایران و ترکیه هرچند از شکل رقابت‌های قدیمی نظیر جنگ‌های طولانی دوری کرده‌اند، ولی این رقابت در شکل نوین ژئوپلیتیکی به خارج از مرزهای جغرافیایی هریک از طرفین سرایت کرده است.